Och waren alle mensen wijs
En wilden daarbij wel
Dan waar’ dees aarde een Paradijs
Nu is het meest een hel.
Iedereen (her)kent deze tekst van Camphuysen uit de 17e eeuw. Een mooi voorbeeld van de aanvoegende wijs, waarvan ik schreef dat ik hem miste. De tekst is nog net zo actueel als drie eeuwen geleden.
Waarom die hel. Waarom willen we niet wel? We willen wel, het zijn de anderen die niet willen. Wij en de anderen; de anderen hebben verkeerde mores, letterlijk gebruiken. Voor mij valt alles onder mores: bestuur, geloof, taal, recht, noem maar op. Bij ons is alles beter.
Een leerrijk verhaal is de ontdekking van Tahiti door kapitein Cook. Hij vond een eiland dat geen persoonlijke eigendom kende en geen relatie tussen een man en één vrouw. Wie de vader van een kind was deed er niet toe, de kinderen werden door de vrouwen gezamenlijk opgevoed. De inwoners deelden onderling hun voedsel en dus ook met de opvarenden van Cook’s schip. De opvarenden hadden ook alle gelegenheid hun geslachtsziekten, die tot dan toe op Tahiti onbekend waren, over te brengen.
Maar toen de inwoners het reserve anker van het schip meenamen bleek dat Cook alleen naar zich toe wilde delen.
Het anker werd met geweld bij de ‘dieven’ teruggehaald.
Op zijn laatste reis naar Tahiti is Cook door de inwoners gedood en opgegeten.
Religies leiden uit hun geloof ook mores af. Die zouden onveranderlijk zijn omdat de god of goden onfeilbaar zijn. Mores zijn echter zeer veranderlijk en de kerk gaat schoorvoetend mee. Mijn tante moest als ze naar de kerk ging nog een hoed op of een hoofddoekje om en in haar huwelijksakte stond dat zij gehoorzaam moest zijn aan haar man. De verontwaardigden over de gebruiken, die moslims aan hun geloof ontlenen, schijnen zich deze feiten niet te herinneren.
De eerste toelating van een vrouw tot een studie aan een Nederlandse universiteit is nog maar honderd jaar geleden. Velen spraken er toen schande van. De plaats van de vrouw was het kraambed en de keuken. Er is nu een politieke partij in Nederland waarin mensen zich verenigd hebben, die dat nog steeds vinden.
In Amerika stemmen tientallen miljoenen orthodoxe christenen in de voorverkiezingen voor kandidaat president op een man, die soortgelijke gedachten koestert, zelfdoding een misdaad vindt, die bestreden moet worden en die beweert dat in Nederland ouderen niet naar een ziekenhuis durven omdat ze daar vermoord worden.
Maar als ik zelf orthodox was en moest overwegen of vrouwen ook iets anders mogen zijn dan huisvrouw, dan zou ik mij wel afvragen of de coma zuipers, de hangjongeren, de voetbalhooligans en andere relschoppers de opvoeding in het gezin hebben gemist.
De economie groeit als moeder een baantje aanneemt en haar kinderen naar de opvang brengt. Maar als zij met haar werk nog niet de kosten van de kinderopvang kan verdienen, dan vraag je je toch af waar we mee bezig zijn.
Ik had ooit eens een heel goede secretaresse, die onverwacht zwanger raakte. Wij hebben afgesproken dat zij de baby gewoon mee zou nemen naar haar werk op het kantoor. Achter haar bureau heb ik een wieg laten plaatsen. Het werd een groot succes, moeder en kind werden door het personeel op handen gedragen en werden een bindend element in de firma.
Mijn vrouw, die na haar huwelijk een echte Tegendraedt is geworden, vond het geen goede oplossing. Je begrijpt toch wel, zei ze, dat iedereen denkt dat jij de vader bent.
Johannes Tegendraedt