Emancipatie is een begrip uit het Romeinse recht en betekende oorspronkelijk de mondigheid, de bevrijding van de zoon uit de vaderlijke macht. Nu wordt meestal de gelijke rechten van de vrouw en de man bedoeld.
Ik zag op de TV beelden uit Riad, Saoudi Arabië, alle vrouwen in zwarte soepjurk en zwarte hoofd- en gezichtsbedekking. Ik was daar dertig jaar geleden. Van emancipatie van de vrouw was en is daar nog niet veel te merken, maar er lijkt nu wat beweging in te komen. Vrouwen mogen binnenkort een auto besturen en als ze degelijk gekleed zijn hoeven ze de soepjurk niet meer aan. Misschien mogen ze binnenkort ook wel zonder toestemming van hun man het huis verlaten.
Bij ons is de emancipatie van de vrouw ook niet uit de lucht komen vallen. Mijn grootmoeder mocht de Roomse kerk alleen in met hoofdbedekking en vrouwen zaten gescheiden van mannen in de kerk. Aletta Jacobs verkreeg als eerste vrouw in Nederland het recht om te studeren aan een Nederlandse universiteit in 1871 maar het duurde tot 1917 voor vrouwen stemrecht kregen. In het interbellum droegen vrouwen geen lange broeken, na de tweede wereldoorlog kon dat wel, maar vrouwenbroeken hadden een zijsluiting, wat moesten ze met een voorsluiting.
Een volksliedje uit die tijd zegt:
‘Koekoek, koekoek, een vrouw in een mannenbroek,
Wat raar, wat raar, een man in een directoire’
De directoire stamt nog uit de tijd dat Frans chique was en dat kinderen van ouders, die het konden betalen zoals de mijne, al op de lagere school privé Franse les kregen. De onderbroek is genoemd naar het Directoire, een gezelschap van 5 directeuren, die rond 1800 Frankrijk bestuurden. In die tijd werd de damesmode slanker en was er behoefte aan een nieuw soort onderbroek. Het gekke is dat de directoire als naam voor een damesonderbroek in Frankrijk onbekend is. Nu heeft het Frans afgedaan als statussymbool, en is vervangen door het Amerikaans, de taal van het land dat we nu naar de ogen kijken. De naam van de vrouwenonderbroek is mee veranderd: slip heet hij nu.
Toen mevrouw Tegendraedt en ik pas getrouwd waren, waren de bovenbroeken uniseks geworden, wij droegen elkaars broeken. Nu gaat dat niet meer, ik pas niet meer in haar broeken. Zij heeft mij zo verwend, dat ik ieder jaar een kilo zwaarder werd, we zijn binnenkort dertig jaar getrouwd.
Zij heeft na ons huwelijk nooit meer betaalde arbeid verricht. De emancipatie van de vrouw vereist eigenlijk een betaalde baan, mede ter versterking van de eigenwaarde, de status en de ontplooiing van de vrouw. Vaak is het ook bittere noodzaak, het inkomen van de man is onvoldoende om alles waaraan we gewend zijn geraakt te kunnen betalen.
Mevrouw Tegendraedt was er voor de kinderen, zorgde ervoor dat er gezond en lekker gegeten werd, voorgekookte of ingeblikte etenswaar komt niet in huis, en ze zorgde voor de muzikale opvoeding van haar kinderen en haar man. In haar potentiële beroep, beroepspianist, is er nooit sprake geweest van discriminatie van vrouwen. Clara Schumann (1819-1896) was een beroemde pianosoliste, die zich prima met de mannelijke collega’s kon meten. In de twintigste eeuw zijn Martha Argerich (1941) en Maria Pires (1944) minstens zo gezien en gevraagd als hun mannelijke collega’s. Maar mevrouw Tegendraedt had gelukkig geen zin in vijf uur per dag studeren en eeuwig op reis. Yuja Wang, (1987) een jonge piano leeuwin, zei het zo: het maakt me niet uit waar ik ben, ik zit toch de hele dag achter de piano.
Door de emancipatie van de vrouw groeit de economie. Stel u tennist op maandag en donderdag, uw buurvrouw past die dag op uw kinderen. Uw buurvrouw speelt golf op dinsdag en vrijdag, u past op haar kinderen. U betaalt elkaar met gesloten beurzen. Stel de overheid verplicht u een en ander te formaliseren, u betaalt elkaar €500 per maand. Eventueel leidt dat tot extra inkomsten voor de staat en …. de economie groeit met € 12000 per jaar. Bovendien registreert het centraal bureau voor de statistiek een groei met twee deeltijdbanen.
Johannes Tegendraedt