In oktober 2015 schreef ik een column getiteld “onzekere tijden”. Daarin wordt Gibbon met zijn “ Decline and fall of the roman Empire” en het “brood en spelen” effect genoemd. Ik moet daar vaak aan denken als ik op de TV weer een reusachtig stadion zie met tienduizenden mensen erin die zich opwinden als er een voetbal tussen twee palen wordt doorgeschopt. Die opwinding kan zover gaan dat de aanhangers van de twee clubs na de voorstelling met elkaar op de vuist gaan of elkaar met messen steken. Armoedig vind ik het dat mensen met de verworven vrije tijd niets zinvollers weten te doen.
Het is een teken dat de neergang van onze cultuur doorzet. In Oswald Spenglers bekende boek “die Untergang des Abendlandes” dat kort na de eerste wereldoorlog verscheen stelt hij dat de cultuur van het westen zal verdwijnen zoals alle culturen voor haar.
Ik zie het grote geografische verschil in beloning voor gelijke arbeid als één van de redenen. De consequentie is tweeërlei. Ten eerste is er voor de minderbegaafde in het westen geen werk meer en ten tweede ontstaat een volksverhuizing naar het westen.
Volksverhuizingen zijn van alle tijden, mijn geschiedenisboek van de basisschool begon met de Batavieren die de Rijn kwamen afzakken. Volksverhuizingen zijn niet te stuiten. Beide consequenties leiden tot onrust of tot gevechten met hen die verkregen (voor)rechten gaan verliezen.
Het blijkt dat de huidige inwoners van het westen hun verkregen rechten in de vorm van vrij besteedbare tijd vooral gebruiken voor de consumptie van oppervlakkig amusement en geen zin hebben in studie en verdieping van hun cultuur. Voor de verdediging van onze cultuur is van Jan Modaal niet veel te verwachten
Typerend is de grote omzet aan drank, illegale verdovende middelen en antidepressiva (een miljoen Nederlanders gebruikt prozac of aanverwante middelen die je blij maken), die een kennelijk onbehagen met de leegheid van het bestaan en met ontbrekende idealen moeten compenseren.
De cultuurpessimisten, waarvan sommigen heel overtuigende analyses geven van heden en verleden zwijgen als naar de toekomst wordt gevraagd. Veelal wordt er verwezen naar “Brave New World” geschreven door Aldous Huxley in 1932, dat dus op zijn zachtst gezegd niet meer zo nieuw is.
Ik heb ook geen Tegendraedtse visie op de cultuur van onze toekomst. Veel zal afhangen van:
Zullen wij in staat blijken het stop klimaatverandering te veranderen in stop bevolkingsgroei? Hiermee bedoel ik wereld bevolkingsgroei, migratie is alleen verplaatsen van de groei. De milieuvervuiling veroorzaakt door één mens is verwaarloosbaar, de vervuiling veroorzaakt door 10 miljard mensen is een ramp. Als het kapitaal dat nu besteed wordt aan bv oneconomische opwekking van energie, zou vrij komen voor bevordering van cultuur en wetenschap, dan gaan wij goede tijden tegemoet.
Zullen wij in staat blijken de geloven af te schaffen, in het bijzonder de orthodoxe islam, die uitgaat van de wetenschappelijke kennis in het jaar 600?
Ik heb nog nergens een schatting gelezen van de hoeveelheid kapitaal die recent in het midden Oosten is vernietigd door domme dwepers, maar het moet enorm zijn. En hoeveel pausen moeten wij nog meemaken voor de ziel ter ziele gaat las ik ergens.
Zullen onze economen in staat blijken een economisch model te bedenken dat geen kwantitatieve groei kent maar alleen kwalitatieve groei? Niet meer huizen maar betere en zullen wij in staat blijken wereldoorlogen te voorkomen?
Zullen wij ermee kunnen omgaan dat alle mensen weliswaar gelijk zijn voor de wet maar verder heel verschillend? Hoe maken we sporters uit sportkijkers en cultuurdragers uit pillenslikkers en comazuipers. Er zijn nog steeds jonge mensen die hun energie steken in het goed leren bespelen van een muziekinstrument, maar hun publiek wordt ouder en dunner. Kranten en boeken worden steeds minder gelezen, de TV informeert. Hoe maken we van een TV die al kijkcijfers tellend van de ene hype naar de volgende rent, een TV waar de kwaliteit en de analyse voorop staan en waar ook de afwijkende mening wordt gehoord?
Wij Tegendraedten worden, althans hier, niet opgepakt en opgesloten, maar veel invloed hebben we ook niet. Van politici is trouwens ook niets te verwachten want die moeten gekozen worden.
Johannes Tegendraedt