De gemiddelde ouderdom die de mens bereikt, is in de Westerse landen in de laatste eeuw sterk toegenomen. Maar de rek is er nu wel uit. Eén van de oorzaken daarvan is dat vooral de kindersterfte is terug gedrongen, de maximum leeftijd is in veel mindere mate toegenomen dan de gemiddelde levensverwachting.
In 1860 bedroeg de gemiddelde levensverwachting in Nederland 37 jaar, maar de gemiddelde leeftijd bij overlijden was, als je de kinderen die voor hun tiende jaar stierven niet meerekent, 73 jaar. Nu is de gemiddelde levensverwachting 78 jaar, de kindersterfte niet meegerekend, 85 jaar.
Als je ouder wordt kan er nu plastische chirurgie worden toegepast om de zichtbaarheid van het ouder worden te verminderen. Maar de mens is een soort chemische fabriek; een oude fabriek heeft ook niet veel aan het schilderen van de buitenmuur. De machinerie moet worden vernieuwd. Voor de mens zijn dat de organen. Aan de horizon blinkt de vernieuwde lever of nier, in situ of in vitro, gegroeid in je lichaam of in een reageerbuis.
Het gaat allemaal om stamcellen, dat zijn lichaamscellen, die nog niet besloten hebben of ze lever of oor willen worden. Embryo’s hebben er veel van maar ook bij volwassenen zijn er nog wel zulke cellen te vinden, bij voorbeeld in het beenmerg. Als je die stamcellen kunt leren levercel of hartcel te worden kun je de organen een grote revisie geven. Tissue engineering, noemen de Amerikanen het, weefsels bouwen.
Als je de stamcellen extraheert uit menselijke embryo’s, als die zijn overgebleven bij een vruchtbaarheidsbehandeling, dan is een fabriek denkbaar, waar je een nieuw hart of nier kunt bestellen.
Echter het ingrijpen in bevruchte eicellen valt niet goed bij de dominee en de pastoor, die zelfs het onderzoek al meteen verboden. Hun God is maar klein, naar hun evenbeeld en is bang voor al het nieuwe dat de mens kan.
De leider van de Engelse kerk ziet het allemaal wat ruimer, zolang er geen bevruchte eicellen opzettelijk worden gedood, mag het onderzoek.
Ook de dierenvrienden hebben hun bezwaren. Toen in 1995 foto’s werden gepubliceerd van een muis op wiens rug de wetenschappers een mensenoor hadden laten groeien, kwam er veel protest. De muis is een geschikt proefdier, zijn DNA is voor meer dan 80 procent gelijk aan dat van de mens. Bovendien is de zwangerschap maar kort, je kunt in één jaar acht generaties muizen kweken. Handig als je de erfelijkheid wilt onderzoeken.
Het schaap Dolly dat in 1997 zonder mannelijke zaadcellen werd gekweekt uit een cel van de uier van haar zes jarige moeder en dus een kopie was van haar moeder, baarde wel opzien, maar niet al te veel afwijzing. Als de techniek maar niet op mensen toegepast zou worden. Het idee, heel begaafde of heel gezonde mensen te klonen stuit op veel weerstand. Het onderzoek gebeurt natuurlijk toch, maar tot nu toe zonder succes.
Als we rasverbetering, waaronder ouder worden, voor de mens zouden willen dan is de techniek daarvoor allang beschikbaar. In een half millennium zijn door selectief vermeerderen vele honden variëteiten gekweekt met uitgezochte eigenschappen. De mens zou meer tijd nodig hebben omdat een vrouw tien maal zo veel tijd nodig heeft om vruchtbaar te worden als een teef. Maar als we voor de voortplanting door inseminatie kiezen en alleen eicellen en sperma gebruiken van mensen die heel sterk en heel begaafd zijn en die heel oud worden, dan wordt het effect snel bemerkbaar. Tot nu toe krijgen de minder begaafden in achterstand situaties meer kinderen dan de top en dus worden we gemiddeld steeds dommer.
Gezien de vele mogelijkheden lukt het, ondanks de vele weerstanden, misschien toch. Onze kleinkinderen worden honderd dertig jaar of gaan als ze vijfenzeventig zijn naar de kliniek voor een volledige revisie of een ruilmotor. Als ze de kliniek verlaten zijn ze klaar voor de volgende 75 jaar.
Ze kunnen dan meteen door naar de vergadering van de vakbond. Onderwerp: behoud van verkregen rechten, pensioen met vijfenzestig jaar.
Johannes Tegendraedt