Pensioen is een lijfrente die ingaat op een vooraf afgesproken leeftijd als je ophoudt met werken. In het Nederlands taalgebruik is een pensioen een regeling van de werkgever, ben je zzp’er dan moet je zelf een lijfrente regelen. De berekening van de premie die nodig is om het pensioen op te sparen is gecompliceerd. Ik geef hierna een vereenvoudigde berekening die laat zien wat bijvoorbeeld het effect is van een verandering van de pensioengerechtigde leeftijd.
Laten wij uw gewogen gemiddelde salaris, het bruto salaris van het loonstrookje, tijdens uw werkzame periode 100% noemen en aannemen dat u 70% van dit gemiddelde salaris als pensioen wilt en dat u premie betaalt van 20 tot 70 jaar, de leeftijd waarop u met pensioen gaat.
De kosten van uw pensioen tot het gemiddelde overlijdensjaar voor Nederlanders, zeg 83 jaar, is dan 13 x 70% = 910%. U werkt en betaalt 50 jaar, per jaar dus 910/50 = 18,2%. Of de werkgever een deel betaalt is een formaliteit, het verandert niets aan de kosten.
Jonge mensen denken over pensioen niet na, dat zien we dan wel is de houding. Het risico is dat er later dan niet veel te zien is.
Laten we nu eens de pensioengerechtigde leeftijd verlagen naar 60 jaar en alles verder hetzelfde houden, de kosten van uw pensioen worden dan 23 x 70% = 1610% te verdelen over 40 jaar werkzaam leven, dus 1610/40 = 40,2% premie per jaar.
Er zijn in Nederland wel bedrijven die dit soort gunstige regelingen aanbieden. De werknemer betaalt dan 10% van zijn salaris, de firma waarbij hij werkt betaalt 30% van zijn salaris als pensioenpremie. Ik geloof dat veel mensen die onder zo’n gunstige regeling vallen, zich dat niet bewust zijn.
Dan zijn er nog de zware beroepen, mensen die pensioenpremie betaald hebben voor pensioen met 70 jaar maar die met 60 jaar zijn versleten en met pensioen willen gaan. Daarvoor bestaat geen dekking. De betaalde premie is 40 x 18,2 = 728% te verdelen over 23 pensioenjaren.
In zo’n geval moet het pensioen dus dalen van 70 naar 31,7% van het gemiddelde loon óf de werkgever moet bijspringen met hogere premies voor de zware beroepen óf een storting ineens bijdragen van zeven jaar van het gemiddelde salaris.
Samenvattend kunnen we zeggen dat de hoogte van de pensioenpremies in procenten van het salaris voornamelijk wordt bepaald door het verschil tussen de pensioenleeftijd en de gemiddelde leeftijd bij overlijden. Stijgt de levensverwachting dan moet ook de pensioenleeftijd omhoog.
Ik heb nog niets gezegd over de rente op de gespaarde premies. Rente varieert, in recente jaren was de rente op een lening van de Nederlandse staat met 10 jaar looptijd, ideaal voor pensioenfondsen, die rente was negatief. Sommige pensioenfondsen nemen meer risico en weten zo ook in moeilijke tijden nog wat rente te verzamelen.
Dan is er nog de inflatie, de geldontwaarding. Als de salarissen de geldontwaarding bijhouden is er alleen een probleem voor de gepensioneerden. Mijn voorstel zou zijn de onzekere rente te gebruiken om hen te compenseren.
Ik ben intussen zelf gepensioneerd en ik behoor tot de gelukkigen die nog 70% van het laatstverdiende loon krijgen. Laten we eens narekenen wat dat kost. Laten we daarvoor aannemen dat onze proefpersoon met 60 jaar met pensioen gaat en dat zijn laatst verdiende salaris 150% is.
Zijn aanvangssalaris moet dan ca. 50 geweest zijn om het gemiddelde op 100 te houden. Zijn pensioen wordt 70% van 150 dat is 105% van het gemiddelde loon en kost 23 x 105 = 2415% ofwel 60% van het gemiddelde salaris over 40 jaar.
Daarbij is te bedenken dat de premie in de beginjaren hoger is dan het salaris, iets dat in de praktijk niet voor zal komen, eerder zal de premie in de latere jaren hoger zijn dan 60% van honderd, eerder 50% van 150, 10% betaald door de werknemer en 40% door de werkgever. Jonge mensen denken over pensioen niet na, dat zien we dan wel is de houding. Het risico is dat er later dan niet veel te zien is.