Ik lees, of liever gezegd, worstel mij door de 800 pagina’s van het ‘Kapitaal’ en ik denk niet dat ik het ooit zal uitlezen. A ha, hoor ik U zeggen. Karl Marx, politieke economie uitgegeven 1870. Het beroemde lijvige boek zou de grondgedachte gaan vormen voor wat later werd genoemd het communisme, dat tot volle wasdom kwam in Rusland onder Lenin.
Het meest typische van het communisme, letterlijk gemeenschappelijkheid, was het einde van de privé eigendom van kapitaal. Alle kapitaal was eigendom van de boeren en de arbeiders, maar met de staat als oppermachtige rentmeester. Het communistische systeem is intussen onwerkbaar gebleken en gelukkig ter ziele gegaan, voornamelijk omdat de wereld niet bewoond wordt door altruïstische dienende mensen, maar voornamelijk door egoïsten die moeilijk in beweging te krijgen zijn voor de belangen van anderen.
Ik lees echter een ander boek dan dat van Marx. Het heet, het laat zich raden waarom, ook Kapitaal. Het is, nu bijna twee jaar geleden verschenen en is geschreven door Thomas Piketty, een Frans econoom die blijkbaar tot de beroemdste economen ter wereld behoort. Ergens in het begin van zijn boek verschijnt de aandeelhouder van een bedrijf ten tonele, die daar ‘volgevreten aandeelhouder’ heet, zodat u meteen weet uit welke hoek de wind waait. Verder gaat het boek in zijn geheel over ongelijkheid van mensen in inkomen en bezit. Piketty is bezeten van het idee dat die ongelijkheid heel ongewenst is, hoewel hij nergens uitlegt waarom.
Ik moest sterk denken aan de woordenstrijd tussen Bos en Bas (Wouter Bos en Bas Jacobs), de één politicus, de ander econoom, beiden uit onverdacht rode hoek. Bos was voor nivellering omdat de afgunst uit de maatschappij wordt gehaald, Bas was tegen omdat de groei vermindert zodat uiteindelijk zowel de armen als de rijken slechter af zijn. Bos was voor uitgavengroei van de overheid volgens Keynes ten tijde van de crisis. Bas was tegen omdat de overheid had nagelaten in tijden van overvloed te sparen.
De ondertitel van het Kapitaal van Piketty luidt: in de 21ste eeuw. Zijn boek gaat voornamelijk over waarnemingen uit de 20ste eeuw maar daarop berust zijn voorspelling dat we in West-Europa in de 21ste eeuw door verminderde groei, veroorzaakt door lagere groei van de wereldbevolking en verminderde vernieuwing, gaan naar een renteniers maatschappij zoals we in Nederland gekend hebben in de 18e eeuw, waarbij een groot deel van het nationaal inkomen komt uit rente van kapitaal, dat is rente van vroegere besparingen.
Ik vind het boek bijna niet te lezen. Dat komt omdat de schrijver zijn wiskunde niet beheerst of denkt dat zijn lezers hun wiskunde niet beheersen. Dingen die het best kunnen worden beschreven met differentialen en differentiaal vergelijkingen worden omstandig beschreven zonder die termen te gebruiken, dat betekent dat je al gauw pagina’s nodig hebt voor iets dat ook in één regel kan worden gezegd.
Als u wilt weten hoe de theorie van Piketty in een halve bladzijde kan worden beschreven (met kromme d’s), ga dan naar de weblog van Bas Jacobs die tegenwoordig professor economie is aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam.
Daar kunt u ook lezen dat Bas niet gelooft dat de renteniers maatschappij van Piketty echt komt, omdat de aannamen waarop zijn voorspelling berust onwaarschijnlijk zijn.
Daar kunt u dan ook nog lezen dat Bas, net als Johannes Tegendraedt, niet wakker ligt van de ongelijkheid in kapitaalbezit en dat niet kapitaal maar inkomen uit kapitaal belast zou moeten worden. Stel u bent eigenaar van een bedrijf, dan moet u ieder jaar een deel van de waarde van dat bedrijf naar de belastinginspecteur brengen ook dan als het bedrijf verlies lijdt.
Bas vindt het boek van Piketty toch een geweldig boek omdat er zoveel informatie is verzameld. Voor economen belangrijk. De niet econoom komt waarschijnlijk met Piketty net zo bedrogen uit als vroeger de mensen, die geloofden in de theorieën van Karl Marx.
Johannes Tegendraedt