Margaret Thatcher, Greetje Rietdekker voor haar Nederlandse vrienden, is niet meer. Over haar doen vele anekdotes de ronde en steevast volgt de mededeling dat haar grote verdienste was, de macht van de Engelse vakbonden te hebben gebroken.
Zij kreeg de bijnaam ‘Iron Lady’ omdat ze als ze nee zei ook nee bedoelde, ongewoon in een wereld van slappe compromissen. Toen ze ooit in Zuid Afrika Winnie Mandela ontmoette zei Winnie: ik ben de Iron Lady van Z. Afrika
Interesting, zegt Thatcher, where exactly do you iron?
Voor wie de grap ontgaat een iron lády is een vrouw van ijzer, maar een íron lady, met de klemtoon op de i, is een vrouw die de was strijkt.
Wat betreft de macht van de vakbonden geef ik een voorbeeld uit mijn directe omgeving. Een vriend van mij ging naar Engeland om een chemische fabriek op te starten. In de nachtdienst toen de fabriek bijna liep ging er een instrument stuk en konden ze niet verder. Mijn vriend, die gouden handjes heeft, prutste wat aan het apparaat met een schroevendraaier en zowaar het werkte weer. ’s Morgens toen de bedrijfsleider verscheen, die de nacht rustig in zijn bed had doorgebracht, liep de fabriek als een zonnetje.
Trots vertelde mijn vriend hoe hij het instrument had gerepareerd. In plaats van het verwachte schouderklopje kwam er een ijzige reactie, instrumenten mochten uitsluitend worden gerepareerd door leden van de vakbond van instrumentmakers. Als niet leden reparaties uitvoerden werd er gestaakt.
De fabriek werd weer uit bedrijf genomen en het instrument weer stuk gemaakt. Daarna verscheen er een lid van de vakbond van instrumentmakers met een schroevendraaier die het instrument repareerde waarna opnieuw kon worden opgestart, een productieverlies van een week.
Het Engeland van Thatcher was nog een uitgesproken standenmaatschappij, een lower class, een lower en higher middle class en de upper class. De mobiliteit tussen de klassen was gering. De arbeiders vormden de lower class, zij hadden geen enkele binding met het bedrijf waar ze werkten, de leiding van het bedrijf waren vertegenwoordigers van het kapitaal waardoor de arbeiders werden uitgebuit. De leiding van de bedrijven zag arbeiders niet staan en wisten tegenover de vele stakingen niet veel anders te doen dan onder protest toegeven. Zo ontaarde de closed shop, alle medewerkers moeten lid zijn van de vakbond tot een situatie waarin de rekrutering van personeel geheel in handen raakte van de vakbond. En dan kon het gebeuren dat aan aantal familieleden van de vakbondleider op de loonlijst stonden, die ze op het bedrijf nog nooit hadden gezien.
Ook het middenkader bood geen weerstand, als ze door de zoveelste staking van de Underground een uur te laat kwamen op hun kantoor, gingen ze een uur eerder weg om niet te laat thuis te zijn en als hun auto vervangen moest worden kochten ze een Japanse auto, die waren niet zo slordig in elkaar gezet als de Engelse.
Ten tijde van het premierschap van de Iron Lady werd de closed shop verboden en criminele vakbondleiders vervolgd.
Zij had de wind mee door haar opstelling tijdens de Falkland oorlog met Argentinië. Zij trok ten strijde en vond de Engelse natie in zijn geheel achter haar. Toen ik destijds een Engelse kennis vroeg of hij de prijs niet hoog vond, een met man en muis vergane torpedobootjager en een kapot geschoten kruiser. Dat alles omdat een handjevol Engelse schaapherders op een eiland ter grootte van een zakdoek aan het andere einde van de wereld geen zin hadden om Spaans te leren.
Mijn kennis was zo verontwaardigd over mijn vraag dat hij blies van kwaadheid en wegstormde. Ik heb hem nooit teruggezien.
Vanzelfsprekend was niet iedereen dol op haar. Direct na haar overlijden kwam ‘Ding, Dong, the witch (heks) is dead’ op nr twee binnen in de Engelse top veertig hits. Haar tegenstanders kenden geen fatsoen, zei zij ooit.
Johannes Tegendraedt