De mens deugt niet meneer Tegendraedt, zei mijn chauffeur. Geen opzienbarende bewering maar wel juist. Er zijn vele verklaringen voor.
Een heel oude is het sprookje van Adam en Eva. Eva is net uit de rib van Adam gekropen als ze zich door de slang laat verleiden om te eten van de boom van kennis van goed en kwaad. Een inspiratiebron voor veel schilders en tekenaars.
Een aardige is ook die van Berthold Brecht in de finale van de drie stuivers opera.
Herren bildet euch nur da nichts ein!
Der Mensch lebt nur von Missetat allein!
Naast de religieuze en de dichterlijke verklaring is er ook een wetenschappelijke. Het gaat net als bij de dieren die ons omringen om zelfbehoud en overleven van de soort
Het dier moet egoïstisch zijn, altruïsme is een luxe die het zich niet kan veroorloven.
Via Hobbes gaan we naar Adam Smith en komen we terecht bij het kapitalisme en het liberalisme. Het liberalisme kenmerken we als ieder voor zich en het kapitalisme definiëren we als een systeem voor de staatsinrichting waarbij de hebzucht van het individu leidt tot welvaart voor de gemeenschap, zij het ongelijk verdeeld. Sinds kapitaal door wereldverbeteraars is geassocieerd met uitbuiting, spreken we nu liever van vrije markt economie. Omdat de scherpe kanten van het systeem wat zijn afgevijld door verantwoording en openbaarheid, functioneert het systeem redelijk goed.
De andere weg loopt via Rousseau, de volkswil is de basis, naar Karl Marx die een socialistische maatschappij wilde waar iedereen naar zijn mogelijkheden bijdraagt en naar zijn behoeften ontvangt. Daarvoor is een ideale mens nodig die niet probeert zijn naaste te slim af te zijn. Je zou ook kunnen zeggen: in dit systeem is iedereen zijn broeders hoeder, terwijl in de vrije markt mijn broeder maar voor zich zelf moet zorgen. In de familie Tegendraedt circuleert de uispraak: wie als twintigjarige geen socialist is, heeft geen hart, wie het met dertig jaar nog is heeft geen hersens.
De meest extreme vorm, het communisme met de dictatuur van het proletariaat, is intussen ter ziele gegaan als ondeugdelijk. Omdat de mensen niet ‘deugen’ ontstond een oligarchie waarin de leidinggevenden zich verrijkten en werkers het rustig aan deden.
Laten we nu eens kijken hoe de Nederlandse partijen passen in het bovenstaande beeld. Daarbij is te bedenken dat Nederland intussen zoveel partijen kent dat het bijna onbestuurbaar is geworden.
We kennen twee socialistische partijen.
De socialistische partij, die voor 1974 Communistische Partij Nederland heette, maar zijn naam veranderde omdat voor niet democratische partijen een verbod dreigde. Na de instorting van het communisme in Rusland en de introductie van de vrije markt in China zijn de bakens verzet en zijn de inspirerende reizen naar die landen afgeschaft.
Echter, nog steeds ligt de nadruk op het verdelen van welvaart door regelgeving, het scheppen van welvaart laat de partij aan anderen over.
Dat zelfde geldt voor de partij van de arbeid, die vroeger Sociaal Democratische Arbeiders Partij heette. In tegenstelling tot wat de oude naam doet vermoeden willen zij geen arbeiderspartij meer zijn maar een brede volkspartij. Daarvoor moest ook socialistisch uit de naam verdwijnen. Socialist was in Nederland voor de tweede wereldoorlog een scheldwoord; in de Verenigde Staten is het dat nu nog. Rechtvaardigheid tot op de vierkante millimeter staat bij de PVDA hoog in het vaandel, negerend dat er in Nederland geen tien mensen te vinden zijn die hetzelfde rechtvaardig vinden.
Voor beide partijen geldt dat de regelingen die ze bedenken de mens die niet deugt verleiden tot misbruik.
Nederland kent ook twee liberale patijen, de VVD en een afsplitsing, die zich democraten 66 noemt. Beide partijen baseren zich op het gedachtegoed van Adam Smith, zie boven en Maynard Keynes over de rol van de overheid in de economie.
De belangrijkste verschillen zijn de wens van D66 naar een kleinere rol van het koningshuis (Pechtold in de gouden koets), de gekozen burgermeester en andere staatsrechterlijke thema’s. Liever een kleine koning dan een groot veldheer zal ook wel een rol spelen bij het voorbestaan van D66.
Verder zijn er drie christelijke partijen. De familie Tegendraedt is niet gelovig, wij houden meer van weten. Het verbaast ons wel dat de leden van drie partijen zich baseren op dezelfde bijbel, maar elkaar niet kunnen verdragen in één partij.
Dan nog de hobby partijen zoals groen links, wereldverbeteraars en apostelen en daarnaast de charismatische leider partijen zoals de partij van Wilders. Beide soorten partijen vertellen hoe het niet moet, hoe het wel moet weten ze ook niet.
Binnenkort zijn er weer verkiezingen in Nederland.
Johannes Tegendraedt wenst u veel sterkte bij uw keuze.