Wij mensen zijn drie dimensionaal, we hebben een lengte, een breedte en een hoogte. Omdat wij mensen onszelf als de maat aller dingen zien nemen wij aan dat een vier dimensionale wereld niet kan bestaan omdat wij ons niet kunnen voorstellen hoe die wereld eruit zou zien.
Zoals een twee dimensionaal systeem een doorsnede is van drie dimensionaal systeem, een cirkel een doorsnede is van een bol, is een drie dimensionaal systeem een doorsnede van een vier dimensionaal systeem. Mathematisch is een vierdimensionaal systeem goed toegankelijk, voorstellen kunnen we het ons niet.
Edwin A Abbott heeft al in 1884 platland bedacht, een land, bewoond door twee dimensionale mensen die zich geen voorstelling kunnen maken van onze drie dimensionale wereld.
Mensen in platland zijn streepjes, dikke en dunne, lange en korte streepjes. Eenvoudige mensen wonen in driehoeken, Jan Modaal woont in een vierhoek en rijke mensen in een veelhoek. De cirkels zijn gereserveerd voor de priesters.
Platland kent twee zonnen, de Oostzon en de Westzon. De Oostzon komt op als een punt, groeit tot een streep, krimpt weer tot een punt en gaat dan na een kwartier weer onder. Na de ondergang van de Oostzon blijft het licht Twaalf uur later gaat de Westzon op en op dezelfde manier onder. Na ondergang van de Westzon is het donker.
Een slim streepje bedacht dat de Oostzon en de Westzon dezelfde zon zijn, dat die zon overdag van Oost naar West ging en ’s nachts van West naar Oost. Die gedachte werd onmiddellijk opgepakt door de priesters die stelden dat God de zon voor de streepjes van Oost naar West droeg en weer terug.
Het slimme streepje dacht er anders over. Het zou best kunnen, zei hij, dat er buiten platland nog iets is en dat de zon door dat iets van Oost naar West beweegt er weer terug.
De priesters vonden die gedachte een belediging van God. Voor straf werd het slimme streepje gevierendeeld en ieder deeltje samen gedrukt tot een punt.
Als we het begrip dimensie erg ruim definiëren, en bij voorbeeld tijd als vierde dimensie nemen, dan krijgen we het ruimte/tijd systeem, wanneer is iets op welke plek. Het probleem met dit systeem is de relativiteit, omdat alles in de tijd beweegt ten opzichte van al het andere is er geen vast punt. Dit probleem is beschreven door Albert Einstein in zijn algemene relativiteitstheorie. Tegenwoordig weten we dat het dus niet mogelijk is te bewijzen dat de zon om de aarde draait of de aarde om de zon We weten wel dat de banen van de planeten veel beter te berekenen zijn als we aannemen dat de aarde om de zon draait.
Vroeger, wilden natuurkundigen weten hoe de dingen zijn. Tegenwoordig zijn ze tevreden als ze een theorie kunnen bedenken die hun waarnemingen verklaart en waarnemingen voorspelt die nog niet zijn gedaan. Het ‘zijn en wezen’ is nu meer het terrein van de imam en de pastoor, die niet meten en toch weten.
En, wees op je hoede met hen. In 1600 werd Giordano Bruno door de Paus tot de brandstapel veroordeeld onder andere omdat hij durfde beweren dat de aarde om de zon draaide. Nog steeds zijn de bijbel, de koran en het rode boekje van Mao uiterst gevaarlijke boeken.
We moeten dimensies niet verwarren met variabelen, zoals de afstand tussen klanten, de snelheid waarmee gereden kan worden, de grootte van de auto e.d. Als ik in een systeem van veel van elkaar afhankelijke variabelen één afhankelijkheid meer ken dan het aantal variabelen is het systeem oplosbaar. Zoiets wordt bij voorbeeld gebruikt om pakjes bezorgen zo te optimaliseren, dat zo min mogelijk Km hoeft te worden gereden, of zo snel mogelijk wordt bezorgd of dat er zo min mogelijk chauffeurs onder weg zijn. Met een flink aantal variabelen was het vroeger een enorme rekenpartij, maar op een moderne computer is het een fluitje van een cent.
Waar ik op wacht is een sterrenstelsel dat verdwijnt, zoals de zon in platland en dat dan op een heel andere plaats weer opduikt. De kans is nu gelukkig niet meer zo groot dat degene, die dat voor het eerst waarneemt als bewijs voor het bestaan van een vierde dimensie door de paus naar de brandstapel wordt verwezen maar de koranzwaaiers zijn niet te onderschatten.
Johannes Tegendraedt